Xınalığa xoş gəlmisiniz
Böyük Qafqaz dağlarının zirvələrində, dəniz səviyyəsindən 2,200 metr yüksəklikdə yerləşən Xınalıq — Azərbaycanın ən qədim dağ kəndlərindən biridir. Bu unikal yaşayış məntəqəsi və onunla bağlı “Köç Yolu” transhumansiya marşrutu UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib. Qədim mədəniyyət, özünəməxsus dil və nadir adətlər bu məkanı ölkənin ən diqqətçəkən etnoqrafik və tarixi turizm istiqamətlərindən birinə çevirir.
5,000 ildən artıq tarixi olan Xınalığın əhalisi sərt dağ iqliminə uyğunlaşaraq təbii resurslardan səmərəli şəkildə istifadə etməyi bacarıb. Kənd Quba şəhərindən 60 km məsafədə yerləşir və 2007-ci ildə Dövlət Tarixi, Memarlıq və Etnoqrafiya Qoruğu elan edilib.
Görməli yerlər və fəaliyyətlər
Açıq hava muzeyi təsiri bağışlayan Xınalıqda çoxsaylı tarixi abidələr, dini məkanlar və təbii gözəlliklər sizi gözləyir:
Xınalıq Tarix və Etnoqrafiya Muzeyi: 2001-ci ildə açılmış muzey kəndin tarixini və mədəni irsini əks etdirir. Yerli boz daşdan tikilmiş bərpa olunmuş binada yerləşir.
Xınalıq Tarix və Arxeologiya Muzeyi: 5,000-dən çox eksponatla regionun zəngin keçmişi və arxeoloji irsi təqdim olunur.
Məscidlər və pirlər: Burada Qafqazın ən qədim məscidlərindən biri sayılan VIII əsrə aid Əbu Müslim (Cümə) məscidi yerləşir. Həmçinin Şeyx Şalbuz piri və məscidi də ziyarətə açıqdır. Ümumilikdə kənddə 31 ziyarətgah və məscid mövcuddur — 16-sı İslam dövrünə, qalanları isə İslamdan öncəki dövrlərə aiddir.
Atəşgah (Od Məbədi): Təbii alov mənbəyi üzərində tikilmiş, zərdüştiliklə əlaqəli qədim məbəd kəndin yaxınlığında yerləşir. Piyada və ya yerli nəqliyyat vasitəsilə ora getmək mümkündür.
Qırx Əbdal Piri: Kənddən 2 km uzaqlıqda yerləşən mağara şəklində ziyarətgah. Adətən övlad sahibi olmaq istəyən qadınlar buranı ziyarət edir.
Təbiət mənzərələri: Ətrafda çoxsaylı bulaqlar və onlarla mağara var. Bəziləri qədimdə ibadət, sığınacaq və ya su anbarı kimi istifadə olunub.
Piyada yürüşlər
Xınalıq Böyük Qafqaz dağlarında yürüş üçün əla başlanğıc nöqtəsidir:
Xınalığ – Qalaxudat marşrutu (8.2 km): Qızılqaya dağı və Qudyalçay vadisinin mənzərəli görüntüləri ilə seçilir.
Qalaxudat – Qrız marşrutu (9.3 km): Kokoş dərəsi və Gürgür şəlaləsindən keçən orta səviyyəli marşrut.
Qrız – Qrizdəhnə marşrutu (8.5 km): Qudyalçay kanyonunun üstündə yerləşən çoban yolları ilə uzanır. Qışda donmuş Qrız şəlaləsi bu marşrutun əsas cazibəsidir.
Dağ zirvələrinə yürüşlər: Təcrübəli yürüşçülər üçün Bazardüzü (4,466 m), Yarudağ (4,116 m) və Tufandağ (4,191 m) zirvələrinə çıxış mümkündür.
Quş müşahidəsi
Ətraf dağlıq ərazilər Qafqaz meşəxoruzu və Qırmızıqarın odquyruq kimi endemik növləri müşahidə etmək üçün əlverişlidir.
Yerli mədəniyyət
Sakinlər — “Kəttidlər” — qonaqpərvərlikləri ilə tanınır. Qadınlar arasında yun corab toxuma ənənəsi geniş yayılıb. Bir çox evlərdə əl işi corablarla dolu xurcunlara rast gəlmək olar.
Harada qalmaq olar?
Xınalığda və yaxınlıqdakı Laza kəndində qonaq evləri və ailəvi qalma yerləri mövcuddur.
Nə yeməli?
Xınalıq mətbəxi süd məhsulları, təbii bal, ət yeməkləri və müxtəlif növ çörəklərlə zəngindir:
Süd məhsulları: Nehrə yağı, pendir, qatıq və ayran.
Ət yeməkləri: Çöldə hazırlanan qoyun əti yeməkləri — daş arasında bişirilən, çomaqda qızardılan və ya torpaqda dəfn olunan ləzzətlər.
Çörəklər: Qışda tandırda, yayda sacda bişirilən ənənəvi çörəklər. “Xərək” adlanan xüsusi çörək isə açıq alov üzərində hər iki tərəfi bişirilir.
Bal: Avqust ayında toplanan dağ balı öz dadı və ətiri ilə seçilir, yerli əhali onu “70 dərdin dərmanı” hesab edir.
Ənənəvi şirniyyatlar: Çay süfrələrində evdə hazırlanmış cem və ya qovut (qovrulmuş buğda, yağ, şəkər və baldan hazırlanır) təqdim olunur.
Necə getmək olar?
Bakı – Quba: Avtomobillə təxminən 2 saat 45 dəqiqə (167 km). Avtobuslar Bakı Beynəlxalq Avtovağzalından 08:00–17:55 arası çıxır. Biletlər terminaldan və ya avtovagzal.az saytından əldə edilə bilər.
Quba – Xınalıq: Quba şəhər avtovağzalından №1 marşrutla Xınalıq Guest House-un yaxınlığındakı dayanacağa getmək, oradan isə kənd sakinlərinin nəqliyyatı ilə (təxminən 1 saat 30 dəq.) Xınalığa çatmaq mümkündür.
Nə vaxt getmək daha yaxşıdır?
Dekabr – Mart: Qar altında kənd mənzərələrini izləmək və yun corab toxuma ənənəsini yaxından görmək üçün əlverişlidir.
Aprel – İyun: Təbiət canlanır. Yürüşlər üçün əlverişlidir, lakin bəzən yağışlı və dumanlı ola bilər. Quş müşahidəsi üçün may ayı idealdır.
İyul – Avqust: Dağa qalxmaq üçün ən uyğun vaxtdır. Yürüşlər yalnız Şahdağ Milli Parkı və Sərhəd Xidmətindən icazə ilə mümkündür.
Sentyabr – Oktyabr: Havanın aydın olduğu bu dövr həm yürüş, həm də qoyunların köçünü müşahidə etmək üçün uyğundur.
Noyabr: Soyuq havalarda kənd evlərində isti, ənənəvi yeməklərlə isinmək üçün gözəl vaxtdır.
Faydalı məlumat
Dil: Sakinlər Xınalıq dilində danışır. Rus və ingilis dili geniş yayılmayıb.
Din və adətlər: Əhali sünni müsəlmandır. Məscid və pir ziyarətində diz və qollar örtülü olmalı, ictimai yerlərdə spirtli içki istifadəsindən çəkinmək məsləhətdir.
Pul: Nağd pul götürmək tövsiyə olunur, çünki əksər mağaza və qonaq evlərində kartla ödəniş qəbul edilmir.
Əlaqə: Mobil və internet əhatəsi mövcuddur, lakin siqnal gücü əraziyə görə dəyişə bilər.
.jpg)
.jpg)
.jpg)